روایتی از طرح بیمه زنان خانه دار و میزان رضایتمندی بیمه شدگان

هانیه فیاض | شهرآرانیوز؛ ماجرای بیمه زنان خانه دار به حدود پانزده سال پیش باز می‌گردد؛ پرونده‌ای که در دولت‌های مختلف با این مضمون که «از سوی دولت در دست بررسی است»، بارهاوبار‌ها باز و بسته شد. دولت نهم با لغو این طرح آب پاکی را ریخت روی دست زنان خانه دار و خیال همه را راحت کرد و از سوی دیگر سازمان بهزیستی کشور هم که متولی انجام این طرح بود، یک باره اعلام کرد که «زنانی که طی ۵ سال با پرداخت حق بیمه ماهانه زیرپوشش این طرح قرار گرفته اند، ازاین پس نمی‌توانند در انتظار مزایای این نوع بیمه باشند.»

زنان شرکت کننده در این طرح نسبت به رفتار سازمان بهزیستی و لغو یک باره بیمه زنان خانه دار اعتراض کردند، اما اعتراضشان با بی اعتنایی مسئولان سازمان بهزیستی، مرکز امور زنان و دیگر مسئولان روبه رو شد و نتوانستند حق وحقوقشان را به دست آورند.

پس از کش وقوس‌های فراوان در نهایت از آذر سال ۱۳۸۷ بیمه زنان خانه دار آغاز شد و مدیرکل وقت امور فنی بیمه شدگان سازمان تأمین اجتماعی اعلام کرد که «زنان خانه دار می‌توانند به صورت خوداظهاری با عنوان خانه دار، انعقاد قرارداد و پرداخت حق بیمه مقرر از تعهدات قانونی این سازمان بهره‌مند شوند.» خانم‌های خانه دار با این بیمه، دغدغه بازنشستگی و استفاده از خدمات بیمه را ندارند و علاوه بر استفاده از پوشش‌های بیمه ای، پشتوانه‌ای مالی برای آینده خود دارند.

بیمه‌ای با اطلاع رسانی ضعیف

بیشتر کار‌های خانم خانه دار هم تولید ارزش می‌کند و هم مستقیما بر تمام جامعه تأثیر می‌گذارد. ازاین جهت خانه داری را می‌توان شغل مهمی برشمرد که نیاز به توجه بیشتری دارد. یکی از طرح‌هایی که می‌تواند برای خانه داری، منزلت شغلی بیاورد، همین طرح بیمه زنان خانه دار است؛ طرحی که به بانوان خانه دار فرصت می‌دهد خدماتی دریافت کنند که در مشاغل دیگر نیز دیده شده است و آینده آن‌ها را تا حدی تضمین می‌کند. اما آیا چنین شده است؟

پریسا مدبر ۲۶ سال سن دارد و مجرد است. چند سال است که پرستار دو کودک است و تحت پوشش هیچ بیمه‌ای نبوده است. او می‌گوید: باتوجه به اینکه زنان خانه دار در سازمان، اداره یا مراکز دولتی و غیردولتی شاغل نیستند و بازنشسته نمی‌شوند، لازم است که برایشان بیمه‌ای تعریف شود تا بتوانند در صورت داشتن شرایط، هم بازنشسته شوند و هم مستمری و حقوق دریافت کنند.
به عقیده او اجرای این طرح مناسب است، اما اطلاع رسانی خوبی ندارد. او می‌گوید: من از این بیمه هیچ اطلاعی نداشتم تا اینکه ۸ ماه پیش از طریق یکی از دوستانم متوجه شدم می‌توانم با استفاده از این طرح خودم را بیمه کنم. متقاضی شدم و برای نوع ۱۸ درصدی آن ثبت نام کردم.

این پرستار جوان به مزایا و معایب طرح بیمه زنان خانه دار اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: یکی از خوبی هایش این است که افراد مجرد هم می‌توانند ثبت نام کنند و فقط مختص خانم‌های متأهل نیست. اما از طرفی حق بیمه اش برای برخی بانوان زیاد است، مثلا افرادی که درآمد خاصی ندارند و همسرشان نیز در آمد خوبی ندارد، به سختی می‌توانند حق بیمه خود را پرداخت کنند. نمونه اش مادرم که ثبت نام نکرد، زیرا توانایی پرداخت حق بیمه را نداشت.
او با بیان اینکه امکان بازخرید یا دریافت وام با بیمه زنان خانه دار وجود ندارد، بیان می‌کند:‌ای کاش برای افراد تحت پوشش این بیمه، امکان پرداخت وام فراهم بود و می‌توانستند از این مزیت نیز برخوردار باشند.

حق بیمه زیاد است

بیتا مشایخی یکی دیگر از بیمه شدگان این طرح است که از پنج سال پیش از آن استفاده می‌کند. او می‌گوید: مشکل عمده زنان فاقد همسر نداشتن تمکن مالی است. ایجاد درآمد برای خانواده عموما از وظایف مردان است و بزرگ‌ترین مشکلی که بر اثر فوتشان در زندگی افراد خانواده پدید می‌آید همین نبود پشتوانه مالی کافی برای زن و فرزندان است.

اگر زنان فاقد همسر حقوق بگیرند و درآمدی داشته باشند، مشکل چندانی با پرداخت حق بیمه نخواهند داشت و گرنه برای بیشتر زنان پرداخت مداوم این هزینه غیرممکن است.
او به هزینه بالای این بیمه اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: اکثر زنان خانه دار به شغل‌های خانگی مشغول هستند و درآمد‌های پایینی دارند که برای گذران زندگی شان هم کافی نیست، چه برسد به پرداخت بیمه؛ بنابراین بهتر است برای تعرفه حق بیمه تصمیم گیری مناسب تری صورت گیرد.

هویت بخشی «بیمه زنان خانه دار» به زن

بهره مندی زنان خانه دار از تعهدات قانونی تأمین اجتماعی شاید بهترین راه حل اجرایی برای رفع نگرانی پرداخت حق بیمه زنانی باشد که نه شغلی دارند و نه درآمدی. اما اینکه بزرگ‌ترین سازمان متولی پوشش بیمه در کشور چنین شرایطی را برای زنان فراهم آورده یا خیر، پرسشی است که باید جوابش را از زبان متولیان سازمان مذکور شنید. عباس جمشیدی گلیان، رئیس اداره بیمه شدگان تأمین اجتماعی استان خراسان رضوی، درباره این طرح توضیح می‌دهد: درگذشته افرادی که قصد دریافت بیمه تأمین اجتماعی را داشتند، حتما باید شاغل می‌بودند و رابطه کارگری و کارفرمایی می‌داشتند، اما بیمه زنان خانه دار چنین نیست و بدون شغل مرسوم می‌توان از آن بهره‌مند شد.

او با اشاره به حفظ منزلت شغلی خانه داری می‌گوید: جایگاه خانه داری به عنوان یک شغل فراموش شده است، درحالی که متنوع‌ترین امور در دستان بانوی خانه دار اداره می‌شود.
جمشیدی گلیان ادامه می‌دهد: همه بانوان هجده تا پنجاه ساله که شغل رسمی ندارند، فارغ از تأهل و تجرد می‌توانند متقاضی استفاده از طرح بیمه زنان خانه دار باشند.
به گفته رئیس اداره بیمه شدگان تأمین اجتماعی استان خراسان رضوی طرح بیمه زنان خانه دار مزایای قابل اعتنایی دارد و متقاضیان می‌توانند برای بازنشستگی، ازکارافتادگی کلی در صورت بیماری صعب العلاج، خدمات درمانی و فوت برای بازماندگان تحت تکفل از آن استفاده کنند.

او درباره جزئیات این بیمه بیان می‌کند: نوع نخست این بیمه با نرخ ۱٢ درصد است که خدمات بازنشستگی و فوت بعد از بازنشستگی (مستمری بازماندگان) دارد و بر مبنای حداقل حقوق و دستمزد سال است. نوع دوم با نرخ ۱٤ درصد است که متقاضیان بر اساس این نرخ حق بیمه از خدمات بازنشستگی و فوت (قبل و بعد از بازنشستگی) بهره مند می‌شوند و نوع سوم بیمه زنان خانه دار ١٨ درصد است که متقاضیان این نوع بیمه از خدمات بازنشستگی، فوت (قبل و بعد از بازنشستگی) و ازکارافتادگی استفاده خواهند کرد.

رئیس اداره بیمه شدگان تأمین اجتماعی استان خراسان رضوی به مزیت‌های این طرح نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: یکی از فواید این بیمه انتخاب درمان با متقاضی است، یعنی می‌توانند بیمه خود را با درمان یا بدون آن انتخاب کنند. در بیمه‌های سایر مشاغل آزاد مبلغی تحت عنوان «سرانه درمان» از بیمه شونده دریافت می‌شود، اما در این نوع بیمه اگر بانویی، همسرش بیمه تأمین اجتماعی داشته باشد، می‌تواند از درمان همان بیمه استفاده کند و خودش صرفا تحت پوشش بیمه زنان خانه دار باشد.
او تأکید می‌کند: بیمه زنان خانه دار هیچ ربطی به بیمه همسرشان ندارد و بعد از بازنشستگی هر دو، خانم به صورت مجزا حقوق بازنشستگی خود را دریافت می‌کند و آقا هم به صورت جدا. همچنین در صورت فوت همسر، خانم می‌تواند هم حقوق بازنشستگی خود را دریافت کند و هم مستمری همسرش را.

جمشیدی گلیان در واکنش به گلایه بیمه شدگان طرح زنان خانه دار از گران بودن حق بیمه توضیح می‌دهد: مردم به تفاوت این بیمه با یارانه و طرح کمک معیشتی توجه نمی‌کنند که بعد از فوت فرد قطع می‌شوند. این بیمه بعد از فوت در اختیار مستمری بگیران فرد بیمه شده قرار می‌گیرد. ضمن اینکه در جامعه امروزی، بیشتر بانوان صرفا خانه دار نیستند و به شغل‌های خانگی هم مشغول اند؛ بنابراین بر طبق فعالیتی که انجام می‌دهند، درآمدی دارند و می‌توانند حق بیمه خود را پرداخت کنند.
او به استقبال بی نظیر بانوان از طرح بیمه زنان خانه دار اشاره می‌کند و می‌گوید: این طرح با اقبال عمومی خوبی روبه رو شد، زیرا بنا به گفته متقاضیان و بیمه شدگان مبلغ پرداختی اش مناسب است، یعنی آن قدر زیاد نیست که توانایی پرداختش را نداشته باشند.

رئیس اداره بیمه شدگان تأمین اجتماعی استان خراسان رضوی از ضرورت وجود بیمه زنان خانه دار می‌گوید و می‌افزاید: وقتی بانویی در شرایط اقتصادی فعلی همسر خود را از دست می‌دهد یا همسرش از کارافتاده می‌شود، به حمایت و پشتیبانی مالی نیاز دارد. این بیمه می‌تواند نقش حامی را ایفا و خلأ‌های موجود را رفع کند.

او از هویت بخشی بیمه زنان خانه دار به زنان می‌گوید و تأکید می‌کند: بانویی که برای خودش بیمه و بازنشستگی دارد، دارای هویت و پشتیبان است.
جمشیدی گلیان در پایان یادآور می‌شود که طرح بیمه زنان خانه دار یکی از بهترین طرح‌های اجرایی در کشور درجهت حفظ خانواده و کمک اقتصادی به آن هاست. سودمندی این بیمه مختص بانوان نیست و همه اعضای خانواده را در بر می‌گیرد.